Prozessoren

Intel Desktop

Jahr Markenname Codename Kerne Takt
(MHz)
L1
(Kb)
L2
(Kb)
Prozess
(nm)
TDP
(Watt)
Sockel
1978 8086 1 5–10 3000
1982 80286 1 6–25 1500
1985 80386DX 1 16–33 "
1988 80386SX 1 16–33 "
1989 80486DX 1 25–50 8 64 "
1991 80486SX 1 16–33 " " 800
1992 80486DX2 1 20–100 16 256 "
1994 80486DX4 1 75–100 " " 600
P5
1993 Pentium P5 1 60–66 " 256 800 16 4
1994 Pentium P54 1 75–120 " " 600 14–16 5/7
1994 Pentium P54C 1 133–200 " ? " 8–10 5/7
1995 Pentium P54CS 1 120–233 " 1024 350 11–15 7
1997 Pentium MMX P55C 1 166–300 32 ? " 13–17 7
P6
1995 Pentium Pro 1 166–200 " 256 " 29–47 8
1997 Pentium II Klamath 1 233–300 " 512 " 38–43 Slot 1
1998 Pentium II Deschutes 1 266–450 " " 250 17–27 "
1999 Pentium III Katmai 1 450–600 " " " 33–43 "
1999 Pentium III Coppermine 1 500–1133 " " 180 13–33 370
2001 Pentium III Tualatin 1 1133–1400 " " 130 19–22 "
2003 Pentium M 705 Banias 1 900–1700 64 1024 " 25 478
2004 Pentium M 7xx Dothan 1 1400–2100 " 2048 90 21 "
Netburst
2000 Pentium 4 Willamette 1 1300–2400 " 256 180 51–75 423
2002 Pentium 4 Northwood 1 1600–3066 " 512 130 38–80 423
2003 Pentium 4 EE Gallatin 1(2) 3200–3466 " 512 " 92–110 478
2004 Pentium 4 (x86-64) Prescott 1 2266–3800 " 1024 90 84–89 T
2005 Pentium D Smithfield 2 2800–3200 " 2048 " 95–130 T
2006 Pentium D Presler 2 2800–3600 " 4096 65 95–130 T
2006 Pentium 4 HT Cedar Mill 1(2) 3000–3600 " 2048 " 65–86 T
Core (Mb)
2006 Core Solo/Duo Yonah 1–2 1066–2330 " 1 " 27–31 M
2006 Core 2 Duo Conroe 2 1800–2667 " 4 " 65 LGA 775
2006 Core 2 Quad Kentsfield 4 2400–3000 " 8 " 95–130 "
2007 Core 2 Quad Yorkfield 4 2333–3200 " 12 45 65–150 "
2008 Core 2 Duo Wolfdale 2 2660–3000 " 6 " 45–65 "
Core i (Nehalem)
2008 Core i7-9xx Bloomfield 4 2670–3200 256 8 " 130 LGA 1366
2009 Core i[57]-8xx Lynnfield 4 2400–3060 " 8 " 95 LGA 1156
2010 Core i[35]-5xx Clarkdale 2 2260–3600 " 4 32 73–87 "
2011 Core i[357]-2xxx Sandy Bridge 2–4 1600–3400 " 3–8 " 35–95 LGA 1155
2012 Core i[357]-3xxx Ivy Bridge 4 2700–3500 " 2–8 22 35–77 "
2013 Core i[357]-4xxx Haswell 2–4 1900–4000 " 2–8 " 35–88 LGA 1150
2015 Core i[357]-5xxx Broadwell 2–4 3100–3300 " 4–6 14 65 "
2015 Core i[357]-6xxx Skylake 2–4 2300–4000 " 2–8 " 35–91 LGA 1151
2016 Core i[357]-7xxx Kaby Lake 2–4 2400–4200 " 4–8 " 35–91 "
2017 Core i[357]-8xxx Coffee Lake 4–6 2800–4200 " 4–12 " 51-95 "
2020 Core i[3579]-10xxx Comet Lake 4–10 1900–4100 " 6–20 " 35–125 LGA 1200
2021 Core i[579]-11x00 Rocket Lake 6–8 1300–3900 " 12–16 " 35–125 "
2021 Core i[3579]-12x00 Alder Lake 4–8 1400–3700 " 5–14 " 35–150 LGA 1700
2022 Core i[3579]-13x00 Raptor Lake 4–8 1300–3500 " 5–32 " 35–150 "
2023 Core i[3579]-14x00 " Refresh 4–8 1500–3500 " 6–36 " 35–125 "
Core Ultra
2024 Core Ultra [579] Arrow Lake 10–24 2400-3900 " 22–40 7 65-250 LGA 1851

AMD Desktop

Jahr Markenname Codename Kerne Takt
(MHz)
L1
(Kb)
L2
(Kb)
Prozess
(nm)
TDP
(Watt)
Sockel
K5
1996 K5 SSA/5 1 75–100 24 500 7
1996 K5 5k86 1 90–133 " 350 16 "
K6
1997 K6 Model 6 1 166–233 64 " 20 "
1998 K6 Little Foot 1 200–300 " 250 "
1998 K6-2 Chomper 1 233–350 " " "
1999 K6-III Sharptooth 1 400–450 " 256 " 16 "
K7
1999 Athlon K7 1 500–700 128 512 180 62 Slot A
2000 Athlon Thunderbird 1 650–1400 " 256 " "
2001 Athlon XP Palomino 1 1333–1733 " " " 68 A
2002 Athlon XP Thoroughbred 1 1400–2250 " " 130 "
2003 Athlon XP Barton 1 1833–2200 " 512 " "
K8
2003 Athlon 64 FX Sledgehammer 1 2200–2400 " 1024 " 89 940
2003 Athlon 64 Clawhammer 1 2000–2600 " " " 89–104 "
2004 Athlon 64 Newcastle 1 1800–2400 " 512 " 89 754
K9
2005 Athlon 64 X2 Manchester 2 2000–2400 " 512 " 89 "
2005 Athlon 64 X2 Toledo 2 2000–2400 " 1024 " 110 "
2006 Athlon 64 Orleans 1 1800–2400 " 512 " 62 AM2
2006 Athlon 64 X2 Windsor 2 2000–3000 " 1024 " 35–125 "
K10 L2 L3
2007 Phenom X4 Agena 4 1800–2600 512 2048 " 65–140 AM2+
2008 Phenom X3 Toliman 3 1900–2500 " " " 65–95 AM2+
2009 Phenom II X4 Deneb 4 2500–3400 " 6M 45 95–140 AM2+/AM3
2009 Phenom II X3 Heka 3 2600–2800 " " " 65–95 AM3
2009 Phenom II X2 Callisto 2 3000–3100 " " " 80 AM3
2010 Phenom II X6 Thuban 6 2800–3300 " " " 95–125 AM3
Bulldozer
2011 Fusion A{4…8}-3xxx Llano 2–4 2100–3000 512 4M 32 65–100 FM1
2013 Fusion A{4…10}-6xxx Richland 2–4 3000–4400 192 " " 65–100 FM2
2014 Fusion A{4…10}-7xxx Kaveri 2–4 3100–4000 256 " 28 65–95 FM2+
2015 Fusion A{6…12}-8xxx Carrizo 2–4 1600–3400 512 " " 65–95 FM2+
2016 Fusion A{6…12}-9xxx Bristol Ridge 2–4 3000–4200 256 2048 " 35–65 AM4
Zen
2017 Zen 1: Ryzen [3…7]-1xxxSummit Ridge 4–16 3000–4200 512 8–16M 14 65–180 AM4
2018 Zen 1: Ryzen [3…7]-2xxxPinnacle Ridge 4–32 2800–3700 " 4–32M 12 65–105 "
2019 Zen 2: Ryzen [3…9]-3xxxMatisse 4–64 3100–4700 " 4–64M 7 65–280 "
2020 Zen 3: Ryzen [5…9]-5xxxVermeer 6–16 3000–4900 " 32M " 65–105 "
2021 Zen 3: Ryzen [3…7]-5xxxCezanne 4–8 3200–4600 " 8–16M " "
2022 Zen 4: Ryzen [5…9]-7xxxRaphael 6–16 3000–5700 1M 32M 5 65– AM5
Zen 5: Ryzen [5…9]-8xxx 3 "

Intel Xeon

Jahr Markenname Codename Kerne Takt (MHz) L2
(Kb)
L3
(Mb)
Prozess
(nm)
TDP (Watt) Sockel
P6
1998 Pentium II Xeon Drake 1 400–450 ½–2 250 30–47 Slot 2
1999 Pentium III Xeon Tanner 1 500–550 ½–2 " 34–44 Slot 2
1999 Pentium III Xeon Cascades 1 600–1000 ¼–2 180 19–40 Slot 2
Netburst
2001 Xeon Foster 1 1400–2000 ¼ ½ 180 56–77 603
2002 Xeon Prestonia 1 1800–3066 ½ 1–4 130 55–85 603
2002 Xeon Gallatin 1 2400–3200 1 " 77–92 604
2004 Xeon Nocona 1 2800–3600 1 90 55–103 603
2005 Xeon Irwindale 1 2800–3800 2 " 110 604
2005 Xeon Cranford 1 3166–3667 1 " 110 604
2005 Xeon Potomac 1 2833–3333 1 4–8 " 129 604
2005 Xeon MP Paxville 2 2800 1–2 " 135 604
2006 Xeon LV Sossaman 2 1667–2000 2 65 31 604
2006 Xeon 50xx Dempsey 2 2670–3730 2 " 95–130 LGA 771
2006 Xeon 71xx Tulsa 2 2600–3500 1 4–16 " 95–150 603
Core
2006 Xeon 51xx Woodcrest 2 1600–3000 4 " 35–80 LGA 771
2006 Xeon 30xx Conroe 2 1866–2667 2–4 " 65 LGA 775
2006 Xeon E53xx Clovertown 4 1600–3000 4 " 50–120 LGA 771
2007 Xeon X32xx Kentsfield 4 2133–400 4 " 95–106 LGA 775
2007 Xeon E7xxx Tigerton 2–4 1600–2930 4 " 80–130 604
2007 Xeon E54xx Harpertown 4 2000–3400 6 45 80–150 LGA 771
2008 Xeon X33xx Yorkfield 4 2133–2400 6 " 95 LGA 775
2008 Xeon E31xx/E52xx Wolfdale 2 2660–3000 6 " 45–65 LGA 775
2008 Xeon E74xx Dunnington 4–6 2130–2660 3 8–16 " 90–130 604
Nehalem
2009 Xeon E55xx Gainestown 4 1860–3333 ¼ 4–8 " 60–130 LGA 1366
2009 Xeon W35xx Bloomfield 4 1066–2333 4–8 " 130 LGA 1366
2010 Xeon LC35xx/EC55xx Jasper Forest 1–4 1730–2530 2–8 " 23–85 LGA 1366
2010 Xeon E65xx/E75xx Beckton 4–8 2133–2800 12–24 " 95–130 LGA 1567
2010 Xeon E56xx Gulftown 4–6 2400–3333 12 32 80–130 LGA 1366
2011 Xeon E7-xxxx Westmere 6–10 1730–2670 4–12 " 95–130 LGA 1567
2012 Xeon E5-xxxx Sandy Bridge 2–8 1800–3400 3–20 " 70–150 LGA 2011
2012 Xeon E3-12xx v2 Ivy Bridge 2–4 2300–3700 8–25 " 17–77 LGA 1155
2013 Xeon E3-12xx v3 Haswell 2–4 1600–4100 4–35 22 13–84 LGA 1150
2014 Xeon E7-xxxx v2 Ivy Bridge-EX 6–15 2300–3700 12–38 " 105–155LGA 2011-1
2014 Xeon Ex-xxxx v3 Haswell-EP 4–18 1600–3700 10–45 " 85–160 LGA 2011-3
2015 Xeon E3-12xx v5 Skylake-DT 4 2000–3700 8 14 25–80 LGA 1151
2016 Xeon E5-26xx v4 Broadwell-EP 4–22 1600–3700 10–55 " 55–160 LGA 2011-3
2016 Xeon E7-88xx v4 Broadwell-EX 4–24 2000–3200 20–60 " 115–165LGA 2011-3
2017 Xeon x1xx Skylake-SP 4–28 1700–3600 1 13–39 " 85–205 LGA 2011-?
2019 Xeon x2xx Cascade Lake 4–56 1900–4000 1 8–77 " 85–400 LGA 3647

AMD Server

Jahr Markenname Codename Kerne Takt
(MHz)
L1
(Kb)
L2
(Mb)
Prozess
(nm)
TDP
(Watt)
Sockel
K8
2003 Opteron [128]xx Sledgehammer 1 1400–2400 1024 130 89 940
2005 Opteron [128]xx Venus/… 1 1600–3000 90 95 940
K9
2005 Opteron [128]xxx Denmark/… 2 1600–2800 1024 90 55–110 939/940
2006 Opteron [128]2xx Santa Ana/Rosa 2 1800–3200 90 65–125 AM2/F
K10
2007 Opteron 23xx/83xx Barcelona 4 1700–2500 512 2 65 68–115 F
2008 Opteron 13xx Budapest 4 2100–2300 2 95 AM2+
2009 Opteron 13xx Suzuka 4 2500–2900 6 45 115 AM3
2008 Opteron 23xx/83xx Shanghai 4 2100–3100 6 60–137 F
2009 Opteron 24xx/84xx Istanbul 6 1800–2800 6 40–105 F
2010 Opteron 41xx Lisbon 4–6 1700–2800 6 35–95 C32
2010 Opteron 61xx Magny-Cours 8–12 1700–2600 6 85–140 G34
Bulldozer
2011 Opteron 32xx Zurich 4–8 2400–2700 2048 4 32 45–65 AM3+
2011 Opteron 42xx Valencia 4–8 1600–3400 8 35–95 C32
2011 Opteron 62xx Interlagos 4–16 1600–3300 8 85–140 C32
2012 Opteron 33xx Delhi 4–8 1900–2800 8 25–64 AM3+
2012 Opteron 43xx Seoul 4–8 2000–3700 8 35–95 C32
2012 Opteron 63xx Abu-Dhabi 4–16 1800–3500 14 85–140 G34
2013 Opteron Xx100 Kyoto 4 1900–2000 16 28 17–22 FT3
2016 Opteron A1100 Seattle 4–8 1700–2000 512 8 " 25–32 SoC
2017 Opteron X3xxx Toronto 2–4 1600–2100 " " " 12–35 SoC
Zen
2017 Epyc 7xxx Naples 8–32 2000–3800 " 32–64 14 120–180SP3
2019 Epyc 7xxx Rome 8–64 2000–3400 " 32–256 7 120–280"
2021 Epyc 7xxx Milan 8–64 2000–4000 " 64–256 7 155–280"

Leistungsaufnahme

Ein Suffix in der Bezeichnung des Prozessors gibt Auskunft über die Leistungsaufnahme (TDP) des jeweiligen Modells.

Power DesktopMobile
High K 91W H 35W, 45W
Medium 65W U 15W, 28W
Low T 35W Y 4.5W

Chipsatz

Der Prozessor kommuniziert über die sogenannte Northbridge mit einem Chipsatz, der wiederum über die Southbridge Peripheriegeräte steuert.

H810 Q870 W880 Z890
DMI 4.0 Bus 4 4 8 8
USB 2.0 10 12 14 14
USB 3.2 5 GB/s 4 6 10 10
USB 3.2 10 GB/2 2 4 8 10
USB 3.2 20 GB/2 0 2 4 5
SATA-3 4 4 8 8
SATA RAID
PCIe 4.0 8 14 20 24
PCIe 5.0
PCIe RAID
WiFi 6E
Intel Smart Sound
Intel vPro
Übertaktung
TDP 6 W 6 W 6 W 6 W

Befehlssatz

Prozessoren unterstützen je nach Modell einige oder alle möglichen Erweiterungen des ursprünglichen x86 Instruktionen.

AES-NI AES – New Instructions: Verschlüsselung
AMT Active Management Technology: Eigenständiger Prozessor für Fernwartung
APU Accelerated Processing Unit
AVX Advanced Vector Extensions: Extrem Breite Register
BMI Bit Manipulation Instructions: Schnelle Bit-Operationen
CLMUL Carry-less Multiplication: Blockchiffren
EIST Enhanced Intel SpeedStep Technology: Anpassung der Taktfrequenz
FMA Fused Multiply Accumulate: Multiplikation und Addition in einem Schritt
IOMMU Input/Output Memory Management Unit: Virtuelle Adressen für DMA
MMU Memory Management Unit: Virtuelle Adressen für Prozesse
MMX Multimedia Extension: Matrix-Multiplikation
NX No eXecution: Speicherbereiche markieren
PAE Physical Address Extension: Erweiterung des Adressraums bis 64 G
SGX Software Guard Extensions: Verschlüsselung des Arbeitsspeichers
SME Secure Memory Encryption
SEV Secure Encrypted Virtualization
SSE Streaming SIMD Extensions: Signalverarbeitung
SIMD Single Instruction Multiple Data

Literatur

  1. Christian Lederer: CPU-Museum
  2. Chris Hare: Current Processors Chart
  3. PassMark: CPU Benchmarks
  4. Lighterra: Modern Microprocessors – A 90 Minute Guide!
  5. WikiChip: Semiconductor & Computer Engineering
  6. Wikipedia: List of Intel microprocessors
  7. Wikipedia: List of Intel chipsets
  8. Wikipedia: List of Intel Xeon microprocessors
  9. Wikipedia: List of AMD microprocessors
  10. Wikipedia: List of AMD Opteron microprocessors